Το 1910, δύο πλοία από την Ευρώπη έπλευσαν για την Ανταρκτική. Το «Terra Nova» μετέφερε Βρετανούς εξερευνητές υπό την ηγεσία του καπετάνιου Robert Falcon Scott, ενώ το «Fram» απέπλευσε με την αντίπαλη νορβηγική αποστολή, με επικεφαλής τον Roald Amundsen. Ο καθένας από τη δική του αφετηρία, αλλά με κοινό στόχο: την κατάκτηση του Νότιου Πόλου. Ένας επικός αγώνας είχε ξεκινήσει. Δύο άνδρες, ένας νικητής. Ένας επέζησε και κέρδισε, ο άλλος χάθηκε στην αιώνια παγωνιά.

O τελευταίος Βίκινγκ

Όπως έχουμε γράψει επανειλημμένως, ορισμένοι άντρες ξεπερνούν τα κοινώς αποδεκτά όρια, τον μέσο όρο, τη «χρυσή μετριότητα», και βαδίζουν σε δρόμους άγνωστους, τις περισσότερες φορές επικίνδυνους. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν φυσικά οι εξερευνητές, τους οποίους μια εσωτερική φλόγα καθοδηγούσε να τολμήσουν στόχους πέρα από τα ανθρώπινα μέτρα. Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη τις ελλείψεις της εποχής που έζησαν, τότε οι ανακαλύψεις τους αποκτούν μεγαλύτερη σπουδαιότητα. Ο Νορβηγός Roald Amundsen υπήρξε ένας από τους κορυφαίους της γενιάς των εξερευνητών των παγωμένων πόλων, στις αρχές του 20ού αιώνα. Από μικρός ξεκίνησε τις αποστολές και το 1897 πέρασε έναν χειμώνα στην Ανταρκτική, ως μέλος της βελγικής αποστολής. Πρότυπά του ήταν οι Νορβηγοί εξερευνητές της εποχής.

Το 1903 ηγήθηκε της πρώτης αποστολής με την οποία διέσχισε το Βορειοδυτικό Πέρασμα μεταξύ του Ατλαντικού και του Ειρηνικού ωκεανού, μαζί με άλλους έξι συντρόφους του με το πλοίο «Gjøa». Απέκτησε γνώσεις για τον τρόπο επιβίωσης σε ακραίες κλιματικές συνθήκες. Έμαθε τη χρήση των σκυλιών για έλκηθρα. Ο επόμενος στόχος του ή ταν η κατάκτηση του Νότιου Πόλου. Έπλευσε προς νότο με το σκάφος «Fram» χωρίς να το δημοσιοποιήσει. Στις 14 Ιανουαρίου 1911 το πλοίο έδεσε στην ανατολική άκρη του Ross Ice Shelf, γνωστού σήμερα ως «The Great Ice Barrier», στον Κόλπο των Φαλαινών. Κατασκευάστηκε η βάση 96 χιλιόμετρα εγγύτερα του πόλου απ’ ό,τι η τοποθεσία όπου ήταν εγκατεστημένη η αντίπαλη βρετανική αποστολή του Robert F. Scott. Δημιούργησαν μια γραμμή ανεφοδιασμού με αποθήκες. Η ομάδα ξεκίνησε για τον πόλο στις 19 Οκτωβρίου 1911. Αποτελείτο από πέντε άτομα, τους Olav Bjaaland, Helmer Hanssen, Sverre Hassel, Oscar Wisting και Roald Amundsen. Πήραν μαζί τους τέσσερα έλκηθρα και 52 σκυλιά. Στις 23 Οκτωβρίου έφτασαν την Α΄ αποθήκη στις 80°Ν, στις 3 Νοεμβρίου τη Β΄ στις 82°. Στις 15 Νοεμβρίου έφτασαν το γεωγραφικό πλάτος των 85°Ν στη βάση των Υπερ-Ανταρκτικών Ορέων. Αναρριχήθηκαν κατά μήκος του παγετώνα Axel Heiberg Glacier και έφτασαν στην άκρη του Πολικού Οροπεδίου την 21η Νοεμβρίου. Οι χιονοπτώσεις και ο παγωμένος άνεμος λυσσομανούσαν καθώς διέσχιζαν την «Αίθουσα χορού του διαβόλου», μια περιοχή με τεράστια ρωγμή στον πάγο. Στις 7 Δεκεμβρίου έφτασαν στον απώτερο νότο, που είχε προσεγγίσει ο Sakleton, στο γεωγραφικό πλάτος 88°23΄Ν, 180 χιλιόμετρα από τον Νότιο Πόλο. Η ιστορική ημέρα έφτασε. Το ημερολόγιο έγραφε 14 Δεκεμβρίου 1911. Η ομάδα των πέντε, με 16 σκυλιά, έφτασαν στον Νότιο Πόλο, 35 ημέρες πριν από την ομάδα του Scott. Ο Roald ονόμασε τη βάση Polheim «Σπίτι του Πόλου». Στο σημείο τοποθέτησαν μια μικρή σκηνή και ένα γράμμα που περιέγραφε το κατόρθωμά τους. Επέστρεψαν στη βάση στις 25 Ιανουαρίου 1912 με 11 σκύλους. Τα σκυλιά χάσκι της Γροιλανδίας αποδείχτηκαν ανθεκτικά και βοήθησαν πολύ στην επιτυχία του εγχειρήματος. Το ταξίδι είχε διαρκέσει 99 ημέρες και η απόσταση που διήνυσαν ήταν περίπου 1.860 μίλια. Ο ίδιος ο Roald Amundsen έγραψε στο βιβλίο του σχετικά με την αποστολή και το πώς φτάνεις στον στόχο σου: «Μπορώ να πω ότι αυτός είναι ο σημαντικότερος παράγοντας: ο τρόπος με τον οποίο η αποστολή είναι εξοπλισμένη, ο τρόπος με τον οποίο προβλέπεται κάθε δυσκολία, και λαμβάνονται προφυλάξεις για την κάλυψη ή την αποφυγή της. Η νίκη περιμένει εκείνον ο οποίος έχει τα πάντα σε τάξη, οι άνθρωποι την αποκαλούν τύχη. Η ήττα είναι βέβαιη γι’ αυτόν ο οποίος παρέλειψε να λάβει εγκαίρως τα αναγκαία προληπτικά μέτρα, αυτό ονομάζεται κακή τύχη». Στον θρύλο που δημιουργήθηκε γύρω από το όνομά του συνέβαλε και η μυστηριώδης εξαφάνισή του. Ο Amundsen χάθηκε στις 18 Ιουνίου 1928, ενώ επέβαινε σε αεροπλάνο σε αποστολή αναζήτησης διάσωσης των χαμένων μελών του πληρώματος του αερόπλοιου «Italia», που είχε συντριβεί ενώ επέστρεφε από τον Βόρειο Πόλο. Η μέχρι τώρα θεωρία είναι πως το αεροπλάνο συνετρίβη ενώ πετούσε μέσα σε ομίχλη στη θάλασσα Μπάρεντς. Το σώμα του δεν βρέθηκε ποτέ.

Θαμμένοι στους πάγους

Η επική βρετανική αποστολή στον Νότιο Πόλο «Terra Nova Expedition 1910-13» πέρασε στην ιστορία ως κορυφαίο επίτευγμα αποφασισμένων και γενναίων αντρών που, με τα περιορισμένα μέσα εκείνης της εποχής, κατάφεραν να φτάσουν στο πιο επικίνδυνο σημείο του πλανήτη. Η πενταμελής ομάδα Βρετανών με επικεφαλής τον Robert F. Scott ταξίδεψε ενάντια στα στοιχεία της φύσης, σε ακραίες θερμοκρασίες υπό το μηδέν, με έλκηθρα και έφτασαν στις 18 Ιανουαρίου 1912 στην ακατοίκητη ερημιά του Νότιου Πόλου.

Εκεί τους περίμενε μια δυσάρεστη έκπληξη. Στο σημείο στο οποίο αγωνίστηκαν σκληρά να φτάσουν κυμάτιζε ήδη η νορβηγική σημαία. Η ομάδα αναχώρησε για το μοιραίο ταξίδι της επιστροφής. Ενώ η νορβηγική αποστολή στηρίχτηκε στα σκυλιά για την κίνηση των ελκήθρων στο παγωμένο έδαφος της Ανταρκτικής, η βρετανική έλαβε μια απόφαση που αποδείχτηκε μοιραία: επέλεξε, εκτός από σκυλιά, τα άλογα pony για το μεταφορικό έργο. Το γεγονός επιβάρυνε με έξτρα πακέτα ζωοτροφών την αποστολή. Σύντομα όσα δεν πέθαναν από το αφόρητο ψύχος άρχισαν να υποφέρουν από τον ιδρώτα εκτεθειμένο στις ακραίες, υπό το μηδέν, θερμοκρασίες. Μετά από αυτή την εξέλιξη, οι άντρες ανέλαβαν να σέρνουν τα έλκηθρα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εξάντληση των δυνάμεών τους.

Στις 12 Νοεμβρίου 1912, μια αποστολή αναζήτησης-διάσωσης στην Ανταρκτική διέκρινε μέσα στην απέραντη, παγωμένη, λευκή ερημιά μια σκηνή μισοσκεπασμένη από το χιόνι. Μέσα της ανακάλυψαν τρία παγωμένα σώματα. Οι νεκροί κείτονταν εκεί οκτώ μήνες, από τον Μάρτιο του ίδιου έτους. Αποτελούσαν τα τελευταία μέλη της πενταμελούς βρετανικής εξερευνητικής αποστολής στον Νότιο Πόλο, η οποία επέστρεφε στη βάση ανεφοδιασμού της. Δεν έφτασε ποτέ. Οι παγωμένοι σοροί ανήκαν στον εξερευνητή Robert Falcon Scott και στους δύο συντρόφους του Henry Bowers και Edward Wilson.

Ο Scott και οι σύντροφοί του πέθαναν 11 χιλιόμετρα μακριά από την καλύβα που ήταν γεμάτη τρόφιμα και εφόδια. Η αποστολή είχε ξεκινήσει για να προλάβει να φτάσει πρώτη στον Νότιο Πόλο, πριν από τον μεγάλο ανταγωνιστή του Scott, τον Νορβηγό Roald Amundsen. Ήταν ο μακάβριος επίλογος ενός από τους διασημότερους αγώνες πέρα από τα ανθρώπινα όρια. Αυτόν της κατάκτησης του Νότιου Πόλου της Γης.