Κείμενο και φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Πλούμπης

Το κτίριο αυτό, στους πρόποδες του Λυκαβηττού, σχεδιάστηκε από τον σπουδαίο αρχιτέκτονα και πολεοδόμο Κωνσταντίνο Α. Δοξιάδη το 1955. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1957 και ολοκληρώθηκε το 1961. Είναι δείγμα του μεταπολεμικού μοντερνισμού, με τις καθαρές γραμμές και τη λειτουργικότητα να καθορίζουν τον σχεδιασμό του. Η ευαισθησία του Δοξιάδη όσον αφορά το περιβάλλον και την εκπαίδευση αποτυπώνεται στο συγκρότημα με τον βιοκλιματικό σχεδιασμό (μεγάλα ανοίγματα, φυσικός φωτισμός και αερισμός). Ανηφορίζοντας την οδό Δημοκρίτου, αντικρίζουμε την είσοδο με τα φαρδιά σκαλοπάτια και την κυκλαδίτικη κουπαστή, η οποία μας οδηγεί στο εντυπωσιακό αίθριο όπου κάποτε υπήρχε και κρήνη, στο σημείο που είχε τις πηγές του ο Ηριδανός ποταμός στην αρχαιότητα. Επίσης, στη δεξιά πλευρά βρισκόταν ένα ψηφιδωτό φτιαγμένο από τον Γιάννη Τσαρούχη, που μετά από δωρεά της οικογένειας Δοξιάδη πήρε τη θέση του στην είσοδο του Μουσείου Μπενάκη στην οδό Πειραιώς.

Το κτίριο αναπτύχθηκε σε τρία επίπεδα, ακολουθώντας την κλίση του λόφου, και κάλυψε τις ανάγκες τόσο του γραφείου Δοξιάδη, που είχε πολύ σημαντικό έργο σε όλο τον κόσμο, όσο και των σχολών του Αθηναϊκού Τεχνολογικού Ινστιτούτου (ΑΤΙ), με ιδρυτή και πρόεδρο τον ίδιο και διευθυντή τον σπουδαίο εκπαιδευτικό Ευάγγελο Παπανούτσο, αλλά και με καθηγητές όπως οι Σπύρος Βασιλείου, Γιάννης Τσαρούχης, Δημήτρης Μυταράς, ο χαράκτης Τάσσος κ.ά.

Στις σχολές αυτές διδάσκονταν τεχνικά επαγγέλματα τα οποία μέχρι τότε δεν είχε κάποιος τη δυνατότητα να επιλέξει και να σπουδάσει στην Αθήνα. Ειδικότητες όπως γραφίστες, σχεδιαστές, διακοσμητές, συντηρητές έργων τέχνης, εργοδηγοί δομικών έργων, προγραμματιστές πέρασαν από εδώ και υπολογίζονται γύρω στους 25.000 αυτοί που αποφοίτησαν έως το 1976, όταν έκλεισε αυτός ο κύκλος. Στο αίθριο αλλά και στο αμφιθέατρο έλαβαν χώρα πολλές εκδηλώσεις, ομιλίες και εκθέσεις, και λειτουργούσαν σαν ένα ζωντανό κύτταρο στην πνευματική ζωή του τόπου. Επίσης εδώ πραγματοποιήθηκε και το συμπόσιο με θέμα την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση το 1965, γεγονός που δείχνει το ενδιαφέρον του Δοξιάδη για την εκπαίδευση και τον πρωταγωνιστικό ρόλο που θα πρέπει να έχει για τον άνθρωπο και κατ’ επέκταση για τον τόπο.

Για αρκετά χρόνια το συγκρότημα έμεινε κλειστό, με κίνδυνο να αφεθεί στη μοίρα του και να ερημώσει. Φτάνοντας όμως στα μέσα της δεκαετίας του 2010, βρήκε αγοραστές με διεθνή επενδυτικά κεφάλαια που ανέθεσαν στο αρχιτεκτονικό γραφείο Divercity το δύσκολο έργο της επανάχρησης του συγκροτήματος, μετατρέποντάς το σε 26 πολυτελείς κατοικίες.

Οι Νικόλας και Δημήτρης Τραβασάρος και η Χριστίνα Αχτύπη (γραφείο Divercity) κατάφεραν με επιτυχία να ολοκληρώσουν το project, με αποτέλεσμα να αναγνωρίζεται η αρχιτεκτονική ταυτότητα του κτιρίου, να είναι ορατός ο δομικός κάναβος των όψεων, να παραμείνει το αίθριο και γύρω του η όλη οργάνωση του συγκροτήματος, και επίσης να διασωθούν σπουδαία αρχιτεκτονικά στοιχεία, όπως το δάπεδο της πλατείας, η είσοδος και τα κυκλικά κλιμακοστάσια. Έτσι το 2015 το γραφείο διακρίθηκε από το European Union prize for Contemporary Architecture με το Mies van der Rohe Award.

Πάντα θα υπάρχουν κάποιοι που θα διαφωνούν αν θα έπρεπε να γίνει έτσι ή κάπως αλλιώς, να έχει αυτή ή την άλλη χρήση, να το πάρει το κράτος (θα είχε γίνει κατάληψη, όπως και σε άλλα κτίρια) ή οτιδήποτε άλλο. Σημασία έχει ότι το συγκρότημα Δοξιάδη πέρασε στην καινούργια εποχή με τη μετονομασία του σε ONE ATHENS, περιμένοντας τους ανθρώπους οι οποίοι θα κατοικήσουν σε αυτό και θα του δώσουν και πάλι ζωή, σ’ αυτό το προνομιούχο σημείο της πρωτεύουσας με την υπέροχη θέα.