Ο Manfred Sommer και ο φακός του Frank Cappa: Όταν το κόμικ συναντά τη μαρτυρία του πολέμου.

της Μαριανίνας Πάτσα

Σε μια εποχή όπου το κόμικ θεωρούνταν περισσότερο μέσο διασκέδασης παρά κοινωνικής ενσυναίσθησης, ο Manfred Sommer ήρθε να αλλάξει το αφήγημα. Με τον φακό του Frank Cappa, ο Ισπανός δημιουργός δεν πρόσφερε απλώς περιπέτειες, αλλά μαρτυρίες – σαν να ξεφυλλίζεις σελίδες από ξεχασμένα πολεμικά ημερολόγια.

Γεννημένος στο Σαν Σεμπαστιάν το 1933, ο Sommer ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’40. Μέσα από το δυναμικό πρακτορείο Selecciones Ilustradas του Josep Toutain, εργάστηκε για την αγγλική αγορά, δημιουργώντας ρομαντικές και πολεμικές ιστορίες – αλλά και την πρώτη του σειρά, τον «El Tigre», για τον εκδότη Alberto Geniés. Το 1981 ήρθε η στιγμή της καταξίωσης. Στις σελίδες του περιοδικού Cimoc εμφανίστηκε ο Frank Cappa: ένας αντι-ήρωας, φωτορεπόρτερ, πολεμικός ανταποκριτής και –πάνω απ’ όλα– ένας μάρτυρας της ανθρώπινης τραγωδίας. Δεν είναι τυχαίο ότι το όνομά του θυμίζει τον Robert Capa, τον σημαντικό Ούγγρο φωτογράφο και πολεμικό ανταποκριτή, γνωστό για τις εμβληματικές του εικόνες από τον Ισπανικό Εμφύλιο και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ουσιαστικά, οι ιστορίες αυτού του ήρωα αποτελούν και φόρο τιμής για έναν από τους σημαντικότερους φωτορεπόρτερ του 20ού αιώνα. Ο Cappa δεν κυνηγά την ένταση για την αδρεναλίνη – κυνηγά τη στιγμή που αποκαλύπτει την αλήθεια. Σε ιστορίες όπως το «Viet-Song» (1987), όπου ο ήρωας βρίσκεται στο Βιετνάμ, ο Sommer δεν διστάζει να εξερευνήσει την ηθική σύγκρουση, την προπαγάνδα, τη βία και την ευθύνη της δημοσιογραφίας.

Το σχέδιό του, ρεαλιστικό και φορτισμένο, φέρει ξεκάθαρες επιρροές από δημιουργούς όπως οι Milton Caniff, Frank Robbins και Hugo Pratt, αλλά διατηρεί πάντα το προσωπικό του αποτύπωμα – με σκληρά κοντράστ και σύγχρονη, πολιτική φόρτιση.

Ο Frank Cappa έγινε σταδιακά ένας από τους πιο σοβαρούς και σημαντικούς χαρακτήρες του ευρωπαϊκού κόμικ. Από την Ισπανία και τη Γαλλία (μέσω εκδοτικών όπως η Glénat) έως σήμερα, οι ιστορίες του ανατυπώνονται σε συλλογές όπως το Frank Cappa Integral και συνεχίζουν να διαβάζονται σαν ντοκουμέντα. Στη δεκαετία του ’80, ο Sommer έγινε συνιδρυτής των Ediciones Metropol, με έντυπα όπως τα Metropol, Mocambo και KO comics, ενώ παράλληλα δημιούργησε έναν ακόμα ήρωα, τον Polux. Η καριέρα του τον έφερε αργότερα στην Ιταλία, σχεδιάζοντας για την Bonelli Editore ιστορίες του Tex, σε σενάρια των Claudio Nizzi και Mauro Boselli.

Παρά τη διεθνή του αναγνώριση, στα τέλη της ζωής του ο Sommer απομακρύνθηκε από τα κόμικς για να αφιερωθεί στη ζωγραφική. Πέθανε το 2007, αφήνοντας πίσω του έναν ήρωα που δεν κρατούσε όπλο, αλλά κάμερα – και που δεν έσωζε τον κόσμο, αλλά τον παρατηρούσε, όπως κάνουν όσοι κουβαλούν ενσυναίσθηση μέσα σε ζώνες πολέμου. Ίσως αυτό να είναι και το πιο επίκαιρο μή νυμα του έργου του Sommer: σε έναν κόσμο γεμάτο θόρυβο και «θέαμα», υπάρχει πάντα χώρος για μια σιωπηλή ματιά που βλέπει – και δεν ξεχνά.