Σιωπή, Ζεστασιά… Και Άλλα Αντρικά Διλήμματα

Χριστούγεννα σημαίνει ζεστασιά, θαλπωρή, εγγύτητα. Ένα σκηνικό που υπόσχεται συναισθηματική σύνδεση. Για πολλούς όμως αυτή η εποχή λειτουργεί αντίστροφα, ως μια περίοδος που φωτίζει έντονα τις δυσκολίες στη διαχείριση της συναισθηματικής εγγύτητας. Η κοινωνική έκφραση της οικειότητας βιώνεται συχνά ως μια δυσφορία. Ένα είδος συναισθηματικής αμηχανίας. Κάτι ανάμεσα στην ανάγκη να είσαι κοντά και την ανάγκη να κρατήσεις απόσταση. Όχι επειδή δεν υπάρχει συναίσθημα, αλλά επειδή δεν υπάρχει ο χώρος να εκφραστεί.

Της Μαρίας Μυλωνά

Στις συνεδρίες βλέπουμε συχνά ανθρώπους να παλεύουν με αυτό που η θεωρία του δεσμού ονομάζει «αποφευκτικό στυλ προσκόλλησης» (avoidant attachment style). Πρόκειται για μια στρατηγική διαχείρισης των σχέσεων που έχει τις ρίζες της σε πρώιμες εμπειρίες, όπου η συναισθηματική έκφραση είτε αγνοήθηκε είτε θεωρήθηκε ακατάλληλη ή αδύναμη. Συνεπώς, στην ενήλικη ζωή, η εγγύτητα μπορεί να βιώνεται ως απειλή για την αυτονομία και τον έλεγχο, στοιχεία συνδεδεμένα με την παραδοσιακή αντρική ταυτότητα. Η σιωπή του τζακιού δεν είναι τυχαία. Είναι γνώριμη. Και για κάποιους, προστατευτική. Η παρουσία χωρίς πολλά λόγια, η παρατήρηση χωρίς άγγιγμα, η ζεστασιά από απόσταση, λειτουργούν για κάποιους σαν μηχανισμός συναισθηματικής επιβίωσης. Δεν μιλάμε για ψυχρότητα ή αδιαφορία, αλλά για κάτι πιο σύνθετο, τη δυσκολία να μετατραπεί το συναίσθημα σε πράξη. Να εκφραστεί. Να φανερωθεί.

Το να είσαι άντρας είναι συχνά ταυτισμένο με το να μην έχεις ανάγκη. Οι γιορτές όμως, είναι η εποχή που οι ανάγκες, συναισθηματικές, σχεσιακές, υπαρξιακές, γίνονται πιο έντονες, και η σύγκρουση ανάμεσα στην εσωτερική επιθυμία και στην κοινωνικά επιτρεπτή έκφραση της γίνεται πιο εμφανής. Κάποιοι άντρες μπορεί να βιώνουν τις γιορτές όχι ως ευκαιρία για ζεστασιά, αλλά ως πίεση. Το φαγητό, το σπίτι γεμάτο κόσμο, η προσδοκία να είμαστε όλοι καλά γίνεται μια σιωπηλή υπενθύμιση ότι δεν υπάρχει χώρος για εσωστρέφεια ή ακόμη και θλίψη. Ως αποτέλεσμα το σεξ μπορεί να λειτουργήσει ως έμμεσος τρόπος σύνδεσης. Μια μορφή εγγύτητας χωρίς τη συναισθηματική έκθεση που φέρνει ο λόγος ή η τρυφερότητα. Ένας τρόπος να πλησιάσουν, χωρίς να νιώσουν ευάλωτοι.

Από την οπτική μου ως ψυχολόγος, η περίοδος των γιορτών είναι η πιο πυκνή περίοδος θεμάτων που σχετίζονται με τη διαχείριση της οικειότητας. Άντρες που νιώθουν πίεση να ανταποκριθούν σε μια εικόνα που δεν τους περιλαμβάνει ολόκληρους. Η έλλειψη συναισθηματικού λεξιλογίου δεν σημαίνει έλλειψη συναισθήματος, αλλά παρερμηνεύεται έτσι. Δεν υπάρχει εύκολη λύση. Μπορούμε να ξεκινήσουμε αναγνωρίζοντας, χωρίς ντροπή χωρίς βιασύνη, τα συναισθήματα μας και μετά να του δώσουμε χώρο. Ίσως αυτή να είναι η πραγματική οικειότητα. Όχι το τέλειο κάδρο μπροστά από το τζάκι, αλλά η δυνατότητα να είμαστε ατελείς, ανοιχτοί και παρόντες. Η σιωπή του τζακιού δεν είναι το πρόβλημα. Ίσως να είναι η αρχή. Αντί να κρυφτούμε πίσω της ας επιλέξουμε να την ακούσουμε.

Η Μαρία Μυλωνά είναι Ψυχολόγος Υγείας και Συνθετική Ψυχοθεραπεύτρια / www.mariamylona.gr