του Απόστολου Κοτσάμπαση

Η χώρα μοιάζει να αναζητά κατεύθυνση προς ένα άγνωστο και αβέβαιο μέλλον, σε έναν κόσμο που αλλάζει –ξανά– γρήγορα, ταυτόχρονα προς πολλές κατευθύνσεις. Μπροστά στις ολοένα αυξανόμενες προκλήσεις είναι πλέον εμφανής η ανυπαρξία ηγέτιδας τάξης με όραμα και στόχους σε όλα τα κοινωνικά πεδία. Το γεγονός συμβαίνει σε μια –κατά γενική ομολογία– προνομιούχο χώρα, με χαρακτηριστικά που την καθιστούν μοναδική, με μεγάλες δυνατότητες για σημαντική οικονομική ανάπτυξη. Αλλά –πάντα υπάρχει ένα «αλλά»– αντί γι’ αυτό η Ελλάδα περιδινείται εδώ και επτά χρόνια σ’ έναν φαύλο κύκλο, ανακυκλώνοντας τα κυρίαρχα ψεύδη που έχουν αποκτήσει τη δυναμική «δόγματος» και αυτο-εκπληρούμενης προφητείας. Το έλλειμμα ηγεσίας αποκτά βαρύτητα ιδιαίτερα μετά τη νέα φάση στις διεθνείς εξελίξεις, με την αλλαγή στις ΗΠΑ. Με δεδομένο δε ότι βρισκόμαστε σε μια ευρύτερη περιοχή μεγάλης γεωστρατηγικής σημασίας για τον διεθνή παράγοντα που πλήττεται από πολεμική αναταραχή και πολιτική αστάθεια, οι κίνδυνοι για τη χώρα πολλαπλασιάζονται.

Η χώρα εξακολουθεί να πορεύεται με την πολιτική, συχνά την παραπολιτική, να σκεπάζει την εσωτερική σκηνή, απευθυνόμενη όμως σ’ ένα ακροατήριο συνεχώς μειούμενο. Το θεατρικό έργο που γίνεται προσπάθεια να παιχθεί ξανά είναι πιθανό να μην έχει πλέον θεατές. Η πολιτική τάξη αδυνατεί να υλοποιήσει ένα στοιχειώδες πλάνο για την οικονομική ανάπτυξη. Οι λόγοι πολλοί. Δεν μπορεί να υπάρξει αναστροφή της πορείας χωρίς τη συμμετοχή των επιχειρηματιών. Η ανυπαρξία καθοδηγητικής παρουσίας της αστικής τάξης στην κοινωνία, ιδιαίτερα μετά τη Μεταπολίτευση, σχετίζεται αναμφίβολα με τη διόγκωση του κράτους και του ελέγχου της οικονομίας από πολιτικά κέντρα και παράκεντρα. Η επέλαση του λαϊκισμού τη δεκαετία του ’80 εκτόπισε τα υπολείμματα αστικής κουλτούρας.

Σήμερα η πολιτική τάξη νομίζει –λάθος– ότι μπορεί να παραγάγει πλούτο με υπουργικές αποφάσεις και συντηρώντας μια γραφειοκρατία που πνίγει κάθε έννοια ελεύθερης αγοράς. Όσο η πολιτική δεν αφήνει χώρο σε δημιουργικούς ανθρώπους, παρέχοντάς τους ένα νομοθετημένο, ασφαλές, φερέγγυο περιβάλλον να επενδύσουν, τίποτα δεν θα κινηθεί. Οι πολιτικοί πρέπει να κάνουν πίσω μαζί με το πελατειακό κράτος και τα προνόμιά του, που ακόμη και μετά τη χρεοκοπία της χώρας εξακολουθούν προκλητικά να προστατεύουν. Επειδή αυτό δεν είναι πιθανό να συμβεί, οι πολίτες καλούνται να αναλάβουν το έργο αλλαγής κατεύθυνσης. Στροφή προς ένα οικονομικό μοντέλο όπου οι επιχειρηματίες ρισκάρουν, καινοτομούν, δημιουργούν θέσεις εργασίας και πλούτο. Στο περιβάλλον αυτό θα δημιουργηθεί και η μελλοντική αστική τάξη, καλύπτοντας το κενό που άφησε μεταπολεμικά το κρατικοδίαιτο επιχειρηματικό μοντέλο της Μεταπολίτευσης, το οποίο κατέρρευσε όταν χρεοκόπησε τη χώρα το 2010.

Το εγχείρημα δεν είναι εύκολο. Οι μεταρρυθμιστικές-εκσυγχρονιστικές δυνάμεις απέναντι σ’ εκείνες της συντήρησης και του κρατισμού. Το δίπολο Δεξιά-Αριστερά ξεπεράστηκε μετά τη συμμαχία της λαϊκιστικής Δεξιάς με την αντίστοιχη της Αριστεράς. Συμμάχησαν γιατί τους ενώνουν ο κρατισμός και τα πελατειακά δίκτυα. Το γεγονός υπό προϋποθέσεις ίσως διευκολύνει, ως καταλύτης, τις μελλοντικές εξελίξεις.