του Γιώργου Αρχιμανδρίτη

Με την ευκαιρία της νέας έκθεσής τους « Errances Immobiles » («Ακίνητες περιπλανήσεις») που παρουσιάστηκε στη γκαλερί Templon στο Παρίσι, οι Pierre και Gilles, το εικαστικό δίδυμο που έγινε διάσημο με τα χαρακτηριστικά φωτο-ζωγραφικά πορτρέτα του, μας μιλούν, με μια φωνή, για τον ρόλο της τέχνης, για τη θρησκεία, το Instagram, το Παρίσι, την Ελλάδα, τους μύθους και τα είδωλα.

La pêche miraculeuse (Pierre et Filip), 2019. Μοναδικό έργο. Ink-jet φωτογραφία εκτυπωμένη σε καμβά και ζωγραφισμένη, 127 x 147 cm.

Πώς γεννιέται ένα έργο σας;

Συχνά από ένα πρόσωπο που μας εμπνέει. Άλλες φορές από μια ιδέα που έχουμε από καιρό και ξαφνικά βρίσκουμε το πρόσωπο που της ταιριάζει. Συζητούμε πολύ μεταξύ μας πριν από κάθε φωτογράφιση και κάθε μια τους είναι μια περιπέτεια, μια καινούρια πρόκληση που κρύβει συχνά πολλές εκπλήξεις ακόμα και για μας τους ίδιους. Από την αρχή ως το τέλος, κάνουμε τα πάντα μόνοι μας: τα ντεκόρ, τις φωτογραφικές λήψεις, τη ζωγραφική πάνω στη φωτογραφία, ακόμα και το κάδρο!

La Madone aux fleurs (Clara Luciani), 2019. Μοναδικό έργο. Ink-jet φωτογραφία εκτυπωμένη σε καμβά και ζωγραφισμένη, 130 x 116 cm.

Η αισθητική σας παραπέμπει συχνά στη θρησκευτική εικονογραφία. Τι κοινό υπάρχει ανάμεσα στην τέχνη και τη θρησκεία;

Και οι δύο μιλούν για το μυστήριο της ζωής. Θέτουν το ερώτημα του ποιοι είμαστε, γιατί υπάρχουμε, ποιο είναι το νόημα της ζωής. Το θρησκευτικό στοιχείο εμπεριέχεται σε πολλές μορφές τέχνης, στη μουσική, στη ζωγραφική και αλλού. Για μας πίστη σημαίνει να σκέφτεσαι διαρκώς, να μην είσαι δογματικός, να αναρωτιέσαι πάνω στα πράγματα. Ένα άλλο στοιχείο που επίσης χρησιμοποιούμε συχνά στα έργα μας είναι το μυθικό. Οι υπέροχες ιστορίες που διηγούνται οι μύθοι μάς γοήτευαν από παιδιά. Και οι σταρ, που φωτογραφίζουμε συχνά, είναι για μας οι μύθοι της σύγχρονης εποχής, τα είδωλα που μας κάνουν να ονειρευόμαστε.

Le petit bizut (Vincent Cohen), 2018. Μοναδικό έργο. Ink-jet φωτογραφία εκτυπωμένη σε καμβά και ζωγραφισμένη, 126,5 x 88,5 cm.

Ένας από τους προσωπικούς σας μύθους είναι και το Παρίσι…

Ναι. Όταν ήμασταν παιδιά, ονειρευόμασταν να ζήσουμε κάποτε στο Παρίσι, μακριά από την Sainte-Adresse και την La Roche-sur-Yon, όπου γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε. Και όταν ήρθαμε, στα είκοσί μας, οι προσδοκίες μας επαληθεύτηκαν. Το Παρίσι των αρχών της δεκαετίας του ’70 ήταν μια πόλη υπέροχα ελεύθερη που σου πρόσφερε μια ζωή με αμέτρητες νέες εμπειρίες, εκθέσεις, μουσεία, κινηματογράφους, έντονη νυχτερινή ζωή. Εμείς ζούσαμε ουσιαστικά τη νύχτα, διασκεδάζοντας στο Sept ή αργότερα στο Palace μέχρι το πρωί. Σήμερα, βέβαια, όλοι βγαίνουν. Τότε όμως ήμασταν μια μειονότητα. Και βέβαια ανακαλύπταμε τις γειτονιές των Κινέζων, των Τούρκων ή των Ινδών, όπου βρίσκαμε ό,τι χρειαζόμασταν για τη δουλειά μας, για τα ντεκόρ των έργων μας. Το Παρίσι είναι μια πόλη πολυπολιτισμική, μια μικρογραφία του κόσμου.

Συχνά στα έργα σας, υπάρχει μια κοινωνική διάσταση, η επιθυμία να αναδείξετε τα προβλήματα της εποχής μας…

Η επιθυμία αυτή πάντα υπήρχε. Έχουμε μιλήσει για το AIDS, για τον πόλεμο, για την ανθρώπινη δυστυχία. Όταν συναντηθήκαμε, είχαμε την τάση να κάνουμε έργα χαριτωμένα και γλυκά σαν καραμέλες ή γλειφιτζούρια, επηρεασμένοι και από την pop art που αγαπούσαμε πολύ. Σιγά-σιγά όμως η δουλειά μας άρχισε να προτείνει ένα δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης. Το κοινό στην αρχή δεν καταλάβαινε. Στεκόταν στον ανάλαφρο, ονειρικό χαρακτήρα των έργων μας. Δεν έψαχναν να δουν τι υπάρχει πίσω από αυτά, να καταλάβουν τι λένε για την εποχή ή την κοινωνία στην οποία ζούμε. Η απεικόνιση του τι συμβαίνει γύρω μας είναι το στοιχείο που μας κάνει να εξελισσόμαστε και να διατηρούμε άθικτη την επιθυμία μας για δημιουργία. Διότι, καθώς ο κόσμος αλλάζει, γεννιούνται μέσα μας καινούριες σκέψεις και καινούρια ερωτήματα. Η πραγματικότητα είναι συχνά πολύ σκληρή και η ενηλικίωση ίσως τελικά να είναι η συνειδητοποίηση της σκληρότητας αυτής. Είναι όμως σημαντικό να διατηρεί κανείς το παιδικό του βλέμμα και να ονειρεύεται. Και η τέχνη είναι εδώ για να μας βοηθά και να μας προστατεύει.

Θεωρείτε ότι η λαϊκή και η υψηλή τέχνη είναι δύο διαφορετικά πράγματα;

Όχι, δεν κάνουμε αυτόν τον διαχωρισμό. Λατρεύουμε την επίσημη τέχνη, τους μεγάλους δασκάλους της ζωγραφικής, αλλά και άγνωστους καλλιτέχνες που έχουν δημιουργήσει έναν δικό τους κόσμο. Και αυτό που συμβαίνει σήμερα στον τομέα της εικόνας είναι πολύ ενδιαφέρον. Στις φωτογραφίες που μπορεί κανείς να δει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για παράδειγμα, υπάρχουν πολλά ενδιαφέροντα πράγματα, ίσως υπερβολικά πολλά, αλλά αυτή η πληθώρα εικόνων δείχνει ότι τα πάντα είναι δυνατά. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να σε εμποδίσουν να εξελιχθείς και να σε καταστρέψουν, μπορούν όμως και να σε βοηθήσουν να γίνεις καλλιτέχνης και να σε πλουτίσουν. Δεν υπάρχουν κανόνες. Οι καλλιτέχνες μπορούν να χρησιμοποιούν οποιοδήποτε μέσο. Εμείς, για παράδειγμα, συνδυάζουμε τη ζωγραφική με την φωτογραφία, άλλοι μπορεί να δουλεύουν με photoshop και να κάνουν πολύ ωραία έργα. Δεν υπάρχει καλή και κακή τεχνική. Εμείς παρακολουθούμε όλα τα μέσα χωρίς να κρίνουμε την αξία τους.

Notre Dame du Corona (Clara Benador), 2020. Μοναδικό έργο. Ink-jet φωτογραφία εκτυπωμένη σε καμβά και ζωγραφισμένη, 151,5 x 116 cm.

Πιστεύετε ότι σοκάρετε κάποιες φορές το κοινό με τα έργα σας;

Φυσικά! Όλοι οι καλλιτέχνες σοκάρουν! Αποτελεί μέρος της παράδοσης. Διότι όταν θέλεις να πεις αυτό που αισθάνεσαι, δεν βάζεις όρια. Μοναδικό όριο είναι η καρδιά σου. Κι αν κάποιοι ενοχλούνται, τι να γίνει; Αυτό που κάνουμε πρέπει να μας βοηθάει να εκφραστούμε, αλλιώς δεν έχει νόημα. Κι έπειτα, εμάς αυτό είναι το ταμπεραμέντο μας. Από παιδιά μας άρεσε να προκαλούμε. Η πρόκληση τραβάει την προσοχή του άλλου και τον βοηθά να σκεφτεί. Γενικά, τα θέματά μας τα προσεγγίζουμε χωρίς ταμπού. Στα έργα μας μιλάμε συχνά για ζητήματα που μπορεί να ενοχλούν, όπως η πορνογραφία, αλλά δεν έχουμε κάνει ποτέ κάτι βλάσφημο, όσον αφορά τη θρησκεία. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που αυτολογοκρινόμαστε, όπως στο instagram, για παράδειγμα, όπου δεν επιτρέπεται πάντα να αναρτήσεις ό,τι θέλεις με τον τρόπο που το θέλεις. Αλλά στα μουσεία ή τις γκαλερί όπου εκθέτουμε τα έργα μας, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα.

La reine des océans (Adèle Farine), 2020. Μοναδικό έργο. Ink-jet φωτογραφία εκτυπωμένη σε καμβά και ζωγραφισμένη, 145 x 104 cm.

Γνωρίζετε την Ελλάδα;

Όχι μόνο τη γνωρίζουμε, αλλά και τη λατρεύουμε! Ένα από τα πρώτα ταξίδια μας όταν πρωτογνωριστήκαμε ήταν στην Αθήνα και τη Μύκονο. Τώρα έχουμε καιρό να πάμε, αλλά η Ελλάδα είναι πάντα για μας μια υπέροχη χώρα με τεράστιο πολιτιστικό πλούτο. Ένας από τους αγαπημένους μας καλλιτέχνες είναι ο Γιάννης Τσαρούχης. Οι πίνακές του μας συγκινούν βαθιά και μοιραζόμαστε μαζί του την ίδια ευαισθησία πάνω σε κάποια θέματα. Και βέβαια, η Μελίνα Μερκούρη. Όταν ήμασταν παιδιά, ήταν εξόριστη στη Γαλλία και τη βλέπαμε συχνά στην τηλεόραση να δίνει συνεντεύξεις ή να τραγουδά. Λατρεύαμε τις ταινίες της! Μας αρέσει επίσης πολύ η Ειρήνη Παπά, η Νάνα Μούσχουρη, και, φυσικά, ο Μίκης Θεοδωράκης. Σ’ ένα ταξίδι στην Ελλάδα αμέσως μετά την πτώση της Χούντας, η οποία είχε απαγορεύσει τα έργα του, θυμόμαστε τα υπέροχα τραγούδια του να πλημμυρίζουν τους δρόμους της Αθήνας και τους Έλληνες να γιορτάζουν την επιστροφή της Δημοκρατίας. Ήταν καταπληκτικό!

Bonjour Pierre et Gilles, 2020. Μοναδικό έργο. Ink-jet φωτογραφία εκτυπωμένη σε καμβά και ζωγραφισμένη, 163 x 114 cm.

Ποια συνεργασία σας θεωρείτε από τις πιο ιδιαίτερες;

Είχαμε την τύχη να συναντήσουμε τόσους πολλούς και υπέροχους ανθρώπους που είναι δύσκολο να απομονώσουμε μια μόνο. Για συναισθηματικούς λόγους, θα λέγαμε τη συνεργασία μας με την Συλβί Βαρτάν, που ήταν το εφηβικό ίνδαλμα του Πιερ – και τώρα πλέον πολύ φίλη μας – και με την Ζυλιέτ Γκρεκό, την οποία λάτρευε ο πατέρας του Ζιλ. Μια άλλη ιδιαίτερη στιγμή ήταν όταν φωτογραφίσαμε τη Νίνα Χάγκεν, η οποία μάς είχε πει ότι ήθελε να φωτογραφηθεί ως Μπέτι Πέιτζ. Εμείς λοιπόν φανταστήκαμε την Μπέτι Πέιτζ δεμένη σε μια καρέκλα και ενώ η Νίνα ασχολούνταν με τα μαλλιά της, που δεν θύμιζαν σε τίποτα την Μπέτι Πέιτζ, εμείς πήραμε μια καρέκλα και την δέσαμε. Και το να δέσεις τη Νίνα Χάγκεν δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Εν τω μεταξύ είχε έρθει με τον τετράχρονο γιο της, ο οποίος, βλέποντάς την δεμένη, φώναζε: «Μαμά, μαμά!». Η όλη σκηνή ήταν πολύ αστεία. Όπως καταλαβαίνετε, μας αρέσει πολύ να παίζουμε σαν παιδιά. Μέσα από την τέχνη πραγματοποιούμε τα παιδικά μας όνειρα. Και πιστεύουμε ότι τo να διατηρείς την παιδικότητά σου σε βοηθά να μην δραματοποιείς τις καταστάσεις, αλλά να τις χρησιμοποιείς και να παίζεις μαζί τους. Και κυρίως να αφήνεις τη ζωή να σε παρασύρει, παραμένοντας ανοιχτός σε κάθε της έκπληξη.

© Courtesy Templon, Paris – Brussels